1. Flexibele carrièrepaden en platte organisaties

Plattere organisatiestructuur

2. Robots voor routineklussen: dat geeft te denken
We kunnen niet om de opmars van automatisering heen. In de supermarkt hoeven we vaak al niet meer bij een caissière af te rekenen, maar scannen we zelf onze inkopen en rekenen ze digitaal af. Als deze ontwikkeling zich doorzet, kan deze veel banen gaan kosten en op den duur wellicht zelfs complete beroepsgroepen laten verdwijnen.


Jerry Kaplan, ondernemer in Silicon Valley en tevens verbonden aan Stanford University als docent kunstmatige intelligentie, verwacht een gigantische verandering die vergelijkbaar is met de industriële revolutie. Volgens hem zullen robots en intelligente computersystemen een nog veel grotere invloed hebben op de werkgelegenheid dan het internet ooit heeft gehad. Met name de mogelijkheid om grote hoeveelheden data uit talloze bronnen (waaronder ook smartphones en sensoren in de leefomgeving) om te zetten in concrete kennis zal volgens Kaplan enorme invloed hebben.


Beroepen met veel handmatige werkzaamheden, bijvoorbeeld binnen de productie, logistiek en bouw, zullen behoorlijk te lijden hebben onder de robotisering. Hun werk zal naar verwachting goedkoper en efficiënter gedaan kunnen worden door apparaten en robots. Maar ook veel kantoorwerk komt in gevaar , met name banen op het gebied van data-analyse in onder andere de financiële sector. Alle banen waarbij persoonlijk contact een onmisbaar aspect is, hebben volgens Kaplan niet of nauwelijks te vrezen van de automatisering. Een robot of computer zal namelijk niet in staat zijn om je persoonlijk en met empathie te benaderen.


Het automatiseren van routinematige aspecten van een baan geeft de medewerker wel de mogelijkheid om meer aandacht te besteden aan taken waarbij meer (creatief) denkwerk vereist is. In werkelijkheid zijn er echter zijn veel banen die geheel of grotendeels bestaan uit routinematig, repetitief en voorspelbaar werk, stelt Martin Ford (auteur en ondernemer in Silicon Valley). Het zal volgens hem enorm uitdagend worden om deze groep werknemers op te leiden voor werkzaamheden die dit soort routinewerk overstijgen.

3. Werken ‘on demand’
De afgelopen vijf jaar is het aantal websites dat een schakel vormt tussen werknemers en freelancers snel gestegen. Zo snel, dat we inmiddels kunnen spreken van een ‘human cloud’, een groeiende internationale pool van freelancers die zich voor een duizelingwekkende diversiteit aan digitaal te leveren taken aanbiedt.


De sterke opkomst van freelancewerk heeft de potentie om de arbeidsmarkt geheel op zijn kop te zetten. Dat is ook niet zo verwonderlijk, aangezien het zowel bedrijven als arbeidskrachten vele voordelen biedt. Bedrijven hebben zonder langdurige en kostbare wervingsprocessen en vaste personeelskosten de beschikbaarheid over een grote hoeveelheid talent. Daarbij sluit freelance werken perfect aan op de groeiende werknemersbehoefte om flexibeler te kunnen werken , zowel wat betreft werktijden als locatie.


Het gevaar van de ‘human cloud’ schuilt in het feit dat freelancers met elkaar op prijs concurreren. Doordat westerse freelancers concurreren met goedkope landen als India is een gevecht om de laagste prijs onvermijdelijk. Volgens Guy Standing, professor economie aan de Universiteit van Londen, zal het reële loon hierdoor dan ook lager komen te liggen.

Daar staat tegenover dat het fenomeen een positief effect zal hebben op de wereldwijde verdeling van de welvaart: de ‘human cloud’ brengt een nieuwe stroom aan werkgelegenheid en inkomen naar opkomende economieën zoals India en de Filipijnen (twee van de grootste markten op het gebied van flexibel werk).

4. Big boss is watching you
De tijd dat je baas alleen je functioneren in de gaten houdt is voorbij: ook jouw gezondheid wordt steeds belangrijker. Nu lijkt het misschien nog toekomstmuziek, een werkgever die je verzoekt om een fitness tracker (zoals een Fitbit) te dragen. Toch zullen naar verwachting de meeste bedrijven met meer dan vijfhonderd werkgevers hun personeel gaan verzoeken deze fitness trackers te dragen. Zo kan men bijvoorbeeld bijhouden hoe werknemers zich voelen, of er sprake is van stress of vermoeidheid en of ze genoeg sporten en slapen.


Dit soort informatie is volgens Chris Brauer van de University of London een belangrijke managementgraadmeter, aangezien onderzoeken een sterk en duidelijk verband aantonen tussen zowel slaapgewoonten en concentratie als stress- en angstgevoelens en werkprestaties. Hij vergelijkt de werknemer hierbij met een atleet, die tegenwoordig al veelvuldig ondersteund wordt door inzichten uit dit soort persoonlijke data. Het kan bedrijven volgens hem een significant concurrentievoordeel bieden.


Op dit moment vormt de schending van de privacy de grootste weerstand tegen bovenstaande trend. Het voortdurende gevoel van toezicht kan, in combinatie met de druk om ‘gezondheidstargets’ te halen, het doel van welzijnsverbetering juist in de weg staan.

5. Langer doorwerken of langzamer afbouwen?
Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie is onze levensverwachting wereldwijd met zes jaar toegenomen. Deze langere levensverwachting betekent theoretisch dat we ook steeds langer (moeten) blijven werken. In de praktijk ligt een verlaat pensioen echter wat genuanceerder.


Dat het pensioen helemaal komt te vervallen ligt niet voor de hand, maar wel staat vast dat mensen hun werkzaamheden er minder abrupt bij neer zullen gaan leggen. In plaats hiervan wordt het werk vaak meer geleidelijk afgebouwd. Dit laatste is volgens Matt Flynn van de Newcastle University Business School vooral van toepassing op oudere werknemers met specifieke, door bedrijven gewilde vaardigheden. Zij worden gevraagd om deze vaardigheden over te dragen op nieuwe werknemers, waarmee ze hun werk dus langzamerhand steeds meer afbouwen.


Langer doorwerken is in de dagelijkse werkelijkheid echter niet altijd even makkelijk omdat werkgevers – ondanks het verbod op discriminatie - jongere werknemers vaak de voorkeur geven boven hun oudere collega’s. Volgens Flynn spelen sommige werkgevers graag op safe door een zeer ervaren werknemer in dienst te nemen in plaats van een goed opgeleide starter. Maar vaak kiezen ze volgens hem toch voor jongeren omdat zij niet alleen goedkoper zijn, maar ook flexibeler, beter op de hoogte van moderne techniek en langer beschikbaar voor de organisatie.