Financial risk manager

Een financial risk manager is iemand die zich bezighoudt met het beheersen van de financiële risico’s van een onderneming en dan met name de kwantitatieve aspecten hiervan, zoals de waardering van complexe financiële instrumenten en het ontwikkelen danwel valideren van modellen. Vaak gebeurt dit in het kader van regelgeving (Basel, Solvency, IFRS, etc.). Binnen de discipline van het risicobeheer onderscheidt de risk manager zich hiermee van de operational risk manager, die zich op de bedrijfsvoering richt. Meer informatie over risk management in het algemeen vind je onder de functie risk manager.

Financial risk managers hebben over het algemeen de volgende taken:

• Ontwikkelen en implementeren van risicomanagementbeleid
• Bewaken van de solvabiliteit van het bedrijf op basis van de Basel of Solvency II-richtlijn (en specifiek het gedeelte ORSA: Own Risk & Solvency Assessment)
• Uitvoeren van risicoanalyses op financieel gebied (bijvoorbeeld van nieuwe investeringen of beleggingen)
• Analyseren van en adviseren over bestaande en nieuwe rapportages
• Ondersteunen bij complexe vraagstukken omtrent risk & value reporting
• Bewaken van juistheid, volledigheid en consistentie van systemen, modellen en rapportage van informatie
• Onderzoeken van winstgevendheid en solvabiliteitspositie van de bedrijfsonderdelen en complexe financiële investeringen
• Verhogen van het bewustzijn omtrent financiële risico’s binnen de onderneming (bijvoorbeeld middels presentaties en rapporten)
• Uitbrengen van verslag omtrent risk management aan alle stakeholders (zowel intern als extern)
• Aansturen van (financieel risico-)analisten
• Rapporteren aan leidinggevenden en toezichthouders (conform onder andere de Solvency II en Basel-richtlijnen).

Solvency II

De solvabiliteit II-richttlijn, kortweg ‘Solvency II’ is een wettelijke Europese richtlijn die is gericht op vier doelstellingen: het garanderen van voldoende geld bij verzekeraar om uit te keren, het beschermen van polishouders tegen faillisement van de verzekeraar, het verkrijgen van meer inzicht in het handelen van verzekeraars en het stimuleren van het vertrouwen in de financiële sector als geheel. Binnen deze richtlijnen is het onderdeel ORSA (ORSA: Own Risk & Solvency Assessment) specifiek gericht op risicomanagement en het beoordelen van de solvabiliteit van verzekeraars.

Basel I, II en III

Het Basel Committee on Banking Supervision (kortweg BCBS) is een comité dat is opgericht door de centrale banken van tien landen en de BIS (Bank for International Settlements), een internationale organisatie die streeft naar financiële en monetaire samenwerking en gevestigd is te Bazel, Zwitserland. Het comité stelde in 1988 het akkoord ‘Basel I’ op, om de stabiliteit van het bankensysteem te verbeteren en een eerlijke basis te creëren voor alle banken die internationaal actief zijn. In 1999 volgde een vernieuwd akkoord (Basel II). In de loop van 2009 en 2010 (Basel III) zijn er verschillende aanpassingen en ook voorstellen voor verdergaande aanpassingen gedaan, die tot aan 2019 langzaam zullen worden ingevoerd. Het gaat hierbij om aanscherpingen op de volgende gebieden:

• Verminderen van het systeemrisico
• Verhogen van de kwaliteit van kapitaal
• Verbeteren van de risicodekking kapitaaleisen (bijvoorbeeld met betrekking tot opties, derivaten en futures)
• Introduceren van ‘leverage ratio’ (verhouding tussen het eigen vermogen en het geleend vermogen van banken)
• Verminderen van procycliteit (het opbouwen van buffers voor slechtere tijden)

Er zijn verschillende soorten financiële risico's te definiëren, waaronder:

• Markt- of koersrisico
  Het risico op daling van de waarde van activa in nominale (absolute) of relatieve zin. Dit risico is altijd aanwezig, maar kan worden beheerst (bijvoorbeeld door put-opties of termijncontracten). Veel banken leggen de volatiliteit (beweeglijkheid) van hun activa vast door middel van ‘value at risk’: een inschatting van het risico van waardeverlies van een bepaald deel van de portefeuille.
   
• Debiteurenrisico
  Het debiteurenrisico houdt het risico in dat debiteuren niet aan hun betaalverplichtingen kunnen voldoen. Om dit risico te beheersen worden onder andere obligatieratings bepaald, beoordelingen van de kredietwaardigheid van een obligatie.
   
• Wisselkoersrisico
  Bij de handel in obligaties en aandelen dient men rekening te houden met de wisselende waarde van valuta’s.
   
• Juridisch risico
  Het juridisch risico betreft het gevaar dat een bepaalde vordering als gevolg van wetgeving niet af te dwingen valt, bijvoorbeeld door afwijking van wetgeving in twee verschillende landen waarmee een debiteur te maken heeft.
   
• Settlementrisico
  Dit houdt het risico in dat de andere partij zich niet aan de afspraken houdt, terwijl men zelf wel aan zijn verplichtingen heeft voldaan.
   
• Operationeel risico
  Dit houdt het gevaar in van tekortkomingen in de eigen organisatie, waardoor bijvoorbeeld vergissingen niet worden opgemerkt of fraude kan plaatsvinden.
   
• Systeem- of ketenrisico
  Hierbij leiden problemen bij de ene financiële instelllingen tot problemen bij de ander. Dit risico wordt met name door de DNB en de AFM gecontroleerd.
   
• Concentratierisico
  Het concentratierisico houdt het gevaar in van te veel vermogen bij één debiteur: gaat deze failliet, dan heeft de crediteur een groot probleem.
   
• Model risk
  Dit is het risico dat de werkelijkheid afwijkt van de theoretische ontwikkelingen in een model.
   
• Risk risk
  Ook wel bekend als het ‘tree risk’: het gevaar dat men door de bomen het bos niet meer ziet en een bepaald risico niet opmerkt.

Financial risk managers werken doorgaans voor de grotere commerciële bedrijven, vooral in de financiële sector. Tijdens hun werkzaamheden hebben financial risk managers vooral te maken met quantitative analysts, model validators en andere risk managers. Ook kunnen zij een beroep doen op een asset manager en andersom.

Na het afronden van een algemene economische studie als Bedrijfskunde (hbo/wo), International Business (wo) of Economie (hbo/wo), kun je een specialistische master of post-doctorale opleiding volgen in financial risk management, bijvoorbeeld:

• Chartered Financial Analyst (CFA I, II en III)
• Investment Management
• Financial Risk Manager bij GARP (Global Association of Risk Professionals)
• Risk Management for Financial Institutions
• Treasury Management (Register Treasurer)