Social return (voluit: social return on investment) is een methodiek waarmee de effecten van maatschappelijke projecten kunnen worden gemeten, zodat het rendement van deze projecten in kaart kan worden gebracht. Behalve dit rendement maakt het ook doelen, investeringen en stakeholders inzichtelijk. Dankzij deze duidelijkheid stimuleert social return het plegen van gerichte interventies om de maatschappelijke bijdrage van een organisatie te verhogen. Een voorbeeld hiervan is:
- Een gemeente gunt een bouwbedrijf een bepaalde opdracht, met als voorwaarde dat het bedrijf 5% van de aanneemsom besteedt aan personeel met een afstand tot de arbeidsmarkt
Het begrip social return on investment is eind jaren negentig in de Verenigde Staten geïntroduceerd door het Roberts Enterprise Development Fund (REDF), een organisatie uit San Francisco die zich toelegt op het creëren van werkgelegenheid voor mensen aan de onderkant van de samenleving. In Nederland is er sinds 2010 het SROI-netwerk voor Nederland en Vlaanderen, dat de ontwikkeling van social return stimuleert, de kwaliteit ervan bewaakt en het gebruik faciliteert.
De uitgangspunten van social return
Er zijn zeven uitgangspunten die het fundament vormen van social return:
- Stakeholders zijn direct betrokken bij het opstellen van de analyse
- De verandering wordt onderzocht vanuit het standpunt van stakeholders
- De effecten van activiteiten, zowel op de korte als lange termijn, worden financieel gewaardeerd
- Er wordt alleen rekening gehouden met significante en relevante gegevens
- Er worden voorzichtige aannames gedaan (en niet te veel harde claims)
- Er wordt transparantie betracht in de stappen van de analyse en de totstandkoming van aannames
- Financiële effecten en aannames worden geverifieerd door de stakeholders
Wat is de doelgroep van social return?
Volgens de definitie van de rijksoverheid vallen de volgende mensen onder de doelgroep van social return-activiteiten:
- WWB-gerechtigden (Wet werk en bijstand) die langer dan twaalf maanden werkloos zijn, vijftig jaar of ouder zijn en/of die zonder re-integratieondersteuning of andere begeleiding niet aan werk kunnen komen
- WW-gerechtigden (Werkloosheidswet) die langer dan twaalf maanden werkloos zijn en/of vijftig jaar of ouder zijn
- WIA-gerechtigden (Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen)
- WGA-gerechtigden (Regeling werkhervatting gedeeltelijk arbeidsgeschikten)
- WAZ-gerechtigden (Wet arbeidsongeschiktheid zelfstandigen)
- Wajong-gerechtigden (Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten)
- IOAW-gerechtigden (Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers)
- IOAZ-gerechtigden (Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen)
- WSW-geïndiceerden (Wet Sociale Werkvoorziening)
- Leer/werkplekken voor niet-uitkeringsgerechtigde werkzoekenden (ook wel nuggers)
- Leer/werkplekken voor vroegtijdige schoolverlaters en jongeren met onvoldoende kwalificaties
- Leer/werkplekken in het kader van BOL- (beroepsondersteunende leerweg) en BBL-opleidingen (beroepsbegeleidende leerweg), praktijkscholen en scholen voor voortgezet speciaal onderwijs (VSO)
Veelgestelde vragen over social return on investment
Zorgt de toepassing van social return voor hogere kosten?
Nier per se: in de meeste gevallen liggen de nettokosten die een organisatie maakt ongeveer even hoog als deze zouden hebben gelegen zonder social return. Wat betreft loonkosten zijn er geen verschillen, wel kan het zo zijn dat socialreturndeelnemers een lagere productiviteit opleveren. Deze wordt in de meeste gevallen gecompenseerd door de subsidie die veel opdrachtnemers ontvangen voor het gebruik van social return.
Waar kunnen opdrachtgevers en opdrachtnemers terecht voor vragen over social return?
Voor vragen over social return kun je terecht bij PIANOo, Expertisecentrum Aanbesteden. Deze organisatie biedt informatie, advies en instrumenten aan iedereen die zich in de publieke sector bezighoudt met het aanbesteden en inkopen van leveringen, werken en diensten. Ook bij het SROI-netwerk kun je terecht voor informatie.